انجام تست سرد راکتور اراک در اوایل سال 1400 - وبلاگ داستان نویسی

به گزارش ایسنا، سال 1399 در حالی انتها یافت که فعالیت های غنی سازی ایران و نسل های مختلف سانتریفیوژها برای اولین بار بعد از چهار سال سکوت خبری یک بار دیگر بر سر زبان ها افتاد. ایران ذخایر و سطح غنی سازی خود را افزایش داد و ساخت و راه اندازی سانتریفیوژهای جدید به طور جدی در دستورکار نهاده شد. البته مباحث مربوط به غنی سازی دوباره جان می گرفت، موضوعات دیگر در چرخه صنعت هسته ای و همکاری های هسته ای ناشی از تحولات سیاسی مرتبط با برجام، تحریم ها و فشار اقتصادی ناشی از آن آرام آرام از دایره توجه افول کردند.

برخلاف انتظار منتقدان و مخالفان برجام ایران توانست در کمترین زمان ممکن به سطح مدنظر مسوولان ارشد در فراوری اورانیوم غنی شده در سطوح تا 4.5 و 20 درصد دست یابد. هم چنین سرعت کشور در نصب سانتریفیوژهای نسل دوم و نیز تست و راه اندازی سانتریفیوژهای جدیدتر بسیار چشمگیر بود. در عین حال در پنج سال گذشته علاوه بر بخش های غنی سازی و تحقیق و توسعه، صنعت هسته ای در بخش های نیروگاهی، اکتشاف و استخراج، رادیوداروها و غیره پیشرفت های خوبی داشت که با سرعت گرفت فعالیت ها در بخش غنی سازی این نگرانی به وجود می آید که بخش های دیگر این صنعت مغفول بمانند.

در همین رابطه با سخنگوی سازمان انرژی اتمی به آنالیز آخرین تحولات در صنعت هسته ای به ویژه پروژه های مهم از جمله نیروگاه های جدید هسته ای، بازطراحی راکتور اراک، همکاری ها با آژانس و غیره پرداختیم.

*با سرعت دریافت بازگشت ایران به فعالیت های غنی سازی و فراوری و توسعه سانتریفیوژها، این نگرانی به وجود می آید که بخش های دیگر صنعت هسته ای مغفول بماند چه به لحاظ اقتصادی و چه برنامه ریزی و در اولویت قرار دریافت آنها. تمهیدات سازمان و برنامه بلند مدت آن در بخش نیروگاهی، رادیودارو، استخراج و اکتشاف، ایمنی هسته ای و همکاری های بین المللی برای یک سال آینده چیست؟

غنی سازی جزء مهمترین فعالیت های سازمان انرزی اتمی است اما در بخش های دیگر هم سازمان در حال کار است، شاید به دلیل مسایل سیاسی غنی سازی برجسته شده است اما در بخش های دیگر کارها به خوبی ادامه دارد.

در بخش اکتشاف منابع اورانیوم از دو سال پیش با تکنولوژی بالا کارها دنبال می شود. ما پیروز شدیم سرعت و کیفیت کار را برای شناسایی منابع بالا ببریم و این تکنولوژی را هم چنین برای صنایع دیگر مورد استفاده قرار دهیم. در بخش استخراج هم سرمایه گذاری خوبی شده است. در این بخش از 4 تن به طور متوسط در سال های گذشته به حدود 37 تن در امسال رسیدیم که پیشرفت خوبی است. البته هدف های بالاتری داریم و باید به سالی 100 تن برسیم. در عین حال این میزان فراوری در داخل جوابگوی احتیاجهای در حال رشد ما نیست و باید منابع اورانیوم را از خارج هم تامین کنیم.

در حوزه نیروگاهی، نیروگاه دوم بتن ریزی اش صورت گرفته و ساخت زیرساخت ها در حال اجرا است و سال آینده نیروگاه سوم را باید بتن ریزی کنیم، البته با کمبود منابع اعتباری رو به رو هستیم ولی امیدواریم تاخیری در این رابطه نباشد.

*به نظر می آید مسائل ناشی از تحریم ها و تشدید فشارهای اقتصادی بر پروژه های سازمان از جمله نیروگاه بوشهر تاثیر گذاشته است؟

ما نمی توانیم کتمان کنیم کشور تحت تاثیر تحریم هاست. منابعی که پیش بینی شده بود دولت به سازمان انرژی اتمی تخصیص دهد آن طور که باید تخصیص داده نشده است. در رابطه با واحدهای نیروگاهی، شرکت روس اتم با وجود اینکه 400 میلیون یورو طلبکار است کار را ادامه می دهد و امیدواریم بخشی از این مطالبات را به زودی بدهیم.

اما در همین شرایط سخت اقتصادی توانستیم ارزش افزوده خوبی هم داشته باشیم، از جمله در آب سنگین، اکتشاف و رادیوداروها سازمان درآمد زا بوده است.

در حوزه رادیودارو با وجود تحریم ها بدون اینکه مسئله ای پیش آید توانستیم احتیاجهای کشور را تامین کنیم و علاوه بر آن صادر نماینده رادیودارو در این شرایط هم هستیم. در فراوری اکسیژن 18 در شرایط خوبی هستیم و شرکت مصباح انرژی به لحاظ تجاری و علمی محصولات را با بهترین کیفیت در سطح جهان فراوری می نماید. این شرکت توانسته صادرات خوبی داشته باشد و الان حجم مبادلات اش به 7میلیون دلار رسیده است که رشد قابل توجه ای است. در فراوری دوتره پیشرفت خوبی داریم و اکنون در کارهای تحقیقاتی و دانشگاهی هم از این محصولات استفاده می شود.

*پروژه بازطراحی راکتور اراک به کجا رسید، آیا در سال جدید شاهد انتها تجهیز و تست های اولیه آن خواهیم بود، اگر آمریکا به برجام برنشود، تکلیف این مساله چه می شود، آیا باید این پروژه را کان لم یکن قلمداد کنیم، اعلام شده از مدتی پیش که اقدامات برای بازگرداندن ساختار راکتور قبلی آغاز شده است به جز ساخت و راه اندازی راکتور چه احتیاجهای دیگر برای عملیاتی کردن راکتور در ساختار قبلی احتیاج است؟

وقتی آمریکا از برجام خارج شد، کارها در بازطراحی راکتور اراک کند شد اما چینی ها ادامه دادند و ما در کنار چینی ها سعی کردیم خودمان هم کار را جلو ببریم چرا که اساسا کارفرمای این پروژه ایران است و در نتیجه کار را در ابعاد مختلف جلو بردیم.

اوایل سال 1400 تست سرد راکتور (بازطراحی شده) را خواهیم داشت که مقدمه ای است برای راه اندازی کامل راکتور آن در یک سال بعد از آن. این به آن معناست که کارهای مختلفی که احتیاج است در حوزه سوخت، مخزن و غیره انجام شود را پیش برده ایم.

در زمان ساخت راکتور قبلی، کارها در تامین شش قلم از تجهیزات اصلی متوقف شده بود، از جمله اتاق کنترل، پمپ های خلا و خنک نماینده، ماشین سوخت گذار، تجهیزات کنترلی (I/C) و غیره. اما این بار سعی کردیم اول تجیهزات اصلی را تامین کنیم و سپس سراغ کارهای دیگر برویم.

*اگر آمریکا به برجام برشود ورودش به این پروژه چطور خواهد بود؟

اگر آمریکا برشود و بخواهد همکاری کند، می تواند اما ما بدون آنها و حتی چینی ها هم می توانیم این پروژه را ادامه دهیم.

*ساخت راکتور قبلی چگونه خواهد بود؟

مجلس از سازمان خواست تا آنالیز شود که اگر بخواهیم به راکتور قبلی برگردیم فرایند به چه شکل خواهد بود و ما کمتر از یک ماه برنامه این کار را به مجلس دادیم که کار ساخت و راه اندازی یک راکتور جدید با ظرفیت های قدیمی چقدر زمان می برد و چقدر منابع احتیاج دارد. اگر تصمیم گرفته شود که راکتور قبلی با معینات قبلی دوباره ساخته شود، با توجه به تجربیاتی که داریم، می گوییم که می توانیم راکتور قبلی را بسازیم، اینکه از چه تجهیزاتی استفاده می کنیم بحث های فنی است اما به راحتی می توانیم لوله های کالندریا که در آنها سیمان ریخته شد را عوض کنیم تا از مخزن قدیمی استفاده کنیم و از سویی چون نقشه کار را داریم می توانیم مخزن جدید درست کنیم.

کمالوندی تاکید نمود: اما با توجه به این که نظر متخصصان ما این بوده که راکتور بازطراحی شده برای کارهای تحقیقاتی کارآیی بیشتری دارد و آن را باید تکمیل کنیم، این به این مفهوم است که اگر بخواهیم راکتور دیگری درست کنیم، باید در محل دیگری ساخته شود، یعنی باید کار را از صفر آغاز کنیم.

*در ماه های گذشته که ایران برنامه غنی سازی خود را سرعت داده تعاملاتی میان سازمان و آژانس شکل گرفته، آیا از فرایند همکاری ایران و آژانس رضایت دارید، انتظارات ایران در این باره چیست؟

تعاملات ما با آژانس تعریف شده است، مادامی که در چارچوب پادمان جامع همکاری می کنیم، تعهدات معین است و وقتی پروتکل الحاقی را اجرا می کنیم تعهدات به شکل دیگری است و در قالب برجام هم بعضی تعهدات وجود دارد. اما اینکه راضی هستیم یا نه؟ به طور کلی خیر، راضی نیستیم. آژانس اگر چه باید یک نهاد فنی باشد اما تحت تاثیر فشار سیاسی کشورها است. وقتی موضوعی در شورای حکام مطرح می شود این جهت گیری سیاسی است که معین نماینده جهت و فرایند آن موضوع است.

البته مدیرکل و همکارانش در گزارش هایی که ارایه می دهند نقش دارند و باید کوشش نمایند که گزارش ها بی طرفانه باشد اما گزارش هایی که تا الان منتشر شده بی طرفانه نبوده است. ما بارها اعتراض کردیم. بعضی مواقع اطلاعات جزیی از فعالیت های هسته ای کشورمان منتشر می شود که احتیاج نیست. سیستم ناقصی در آژانس است که ایران همیشه به آن اعتراض نموده است. حفظ اطلاعات از وظایف پادمانی آژانس است اما چون این اطلاعات را در سایت داخلی خودش می گذارد به وسیله اعضا به بیرون درز می نماید. علاوه بر ایران، کشورهایی هم هستند که با ما هم نظرند که باید در این رفتار و اشکالات کار آژانس تجدید نظر شود تا آژانس بتواند حرفه ای تر و مستقل تر رفتار کند.

*بار اصلی برجام در بخش تعهدات ایران بر دوش سازمان انرژی اتمی بوده است و هرگونه واکنش به اقدامات تنبیهی و تحریمی با اقدامات هسته ای پاسخ داده شده است، با این حال در پنج سال گذشته بی مهری های و حملات زیادی در سطوح مختلف متوجه مقامات سازمان بوده و در آخرین مورد بحث تفاهم ایران و آژانس بود، به نظر شما رویکرد بعضی در عدم اعتماد به سیستم تصمیم گیری و مقامات مربوطه در بحث هسته ای و برجام ناشی از چیست؟

ما این ها را بی مهری نمی بینیم، بلکه نگاه های از روی دلسوزی است. بعضی وقت ها ممکن است از جزییات کار و روش تصمیم گیری آگاه نباشند یا فکر نمایند که سازمان فعال مایشاء است، در حالی که ما در چارچوبی کار می کنیم که نه فقط با دولت بلکه با بخش های مربوطه دیگر از جمله شورای عالی امنیت ملی باید مشورت کنیم و تصمیم گیری شود. ممکن است بعضی ها با تصمیمات و اقدماتی موافق نباشند، این هم اشکال ندارد، مصداق دموکراسی است و ما تحمل مان در این مسایل زیاد است.

معتقدیم اگر قرار باشد روزی به فرایند تصمیمات و اقدامات رسیدگی نمایند، می بینند که سازمان خودسرانه کاری را انجام نداده است. جامعه ما پویا است و بحث های سیاسی و جناحی هم هست و باید این ها را بشنویم و تا جایی که می توانیم شرح دهیم و آنها را قانع کنیم و نهایتا با یک انرژی بالا کار را جلو ببریم.

*دلیل تاخیر و تعلل آمریکا در بازگشت به برجام چیست؟

این مساله به خوی استکباری نظام آمریکا برمی شود. دیدگاه دو جناحی که در آمریکا حاکم هستند این است که می خواهند جهان را در اختیار کامل داشته باشند و فقط در تاکتیک ها متفاوت هستند. تلقی هیات حاکمه فعلی آمریکا این است که می تواند باز هم به ایران فشار آورد، اما اگر عاقل باشند باید محاسبه نمایند و ببینند که آن همه فشار از سوی ترامپ چه شد؟ شاید فکر می نمایند که ایران در موضع ضعف است و همین باعث شده که موضوع را کش دهند، اما برای ما مسلم است که مواضع مان به حق است و آینده برای ما تضمین شده است. اگر آمریکایی ها در بازگشت به برجام تاخیر نمایند، خودشان بیشتر بازنده هستند. جمهوری اسلامی واقعیت هایی دارد که آن واقعیت ها خودشان را به قدرت های عظیم تحمیل می نمایند.