در کجای ایران خورشید گرفتگی تیر ماه را ببینیم؟ - وبلاگ داستان نویسی

بر اساس اطلاعات مندرج در تقویم رویدادهای نجومی قابل رؤیت ایران در سال 1399 که به وسیله شورای مرکز تقویم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران استخراج شده است، در تاریخ یکشنبه اول تیرماه، خورشیدگرفتگی رخ خواهد داد که مهم ترین پدیده نجومی سال 99 محسوب می گردد. اهمیت این کسوف از آن جهت است که در 20 سال گذشته، هیچ کسوف کلی در ایران رخ نداده است و شاید تا چند سال آینده نیز شاهد چنین پدیده ای نباشیم. از این رو، در ادامه این مقاله از خبرنگاران بیشتر به جزئیات این خورشیدگرفتگی خواهیم پرداخت.

پخش زنده کسوف

جزئیات خورشید گرفتگی اول تیرماه:

• کسوف یا خورشید گرفتگی چیست؟
• کسوف در چه ساعتی اتفاق می افتد؟
• آیا کسوف با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است؟
• با چه ابزاری کسوف را تماشا کنیم؟
• چطور از کسوف عکاسی کنیم؟
• گردشگری نجومی چیست؟

کسوف چیست؟

کسوف یا خورشید گرفتگی (Solar eclipse) پدیده ای نجومی است و زمانی رخ می دهد که ماه بین زمین و خورشید قرار گیرد؛ در این صورت سایه ماه روی زمین می افتد و ناحیه ای از زمین که در سایه کامل ماه قرار می گیرد، کاملاً تاریک می گردد. به عبارت دیگر، حدود 30 روز طول می کشد تا ماه یک بار زمین را دور بزند. ماه دو یا سه بار در هر سال، در راستا خود، مستقیما از فاصله بین زمین و خورشید می گذرد. در این هنگام، گرفت خورشید رخ می دهد و قرص تاریک ماه برای مدت کوتاهی همه خورشید یا بخشی از آن را می پوشاند.

چرا هرگاه ماه از میان زمین و خورشید می گذرد، این پدیده اتفاق نمی افتد؟

علت این امر، این است که مدار ماه و زمین باهم زاویه دارد و در بسیاری از حالت ها ماه از بالا یا پایین قرص خورشید می گذرد. مدار زمین و ماه در دو نقطه به هم بر خورد می نمایند که به این دو نقطه، گره های مداری می گویند و ماه هرگاه در این گره با زمین و خورشید در یک خط قرار بگیرد، خورشید گرفتگی صورت می گیرد.

انواع کسوف

کسوف در سه نوع کامل، حلقوی و جزئی اتفاق می افتد:

• کسوف کامل: در این حالت ماه در نزدیک ترین فاصله خود به زمین و در یک راستا با آن واقع شده است. در این حالت کل قرص خورشید در پشت ماه پنهان می گردد.
• کسوف جزئی: ساعتی پیش از آغاز گرفتگی کامل ، ماه آغاز به پوشاندن بخشی از خورشید می نماید. در این مرحله گرفتگی صرفا حالت جزئی دارد.
• کسوف حلقه ای: فاصله خورشید تا زمین و نیز فاصله تا ماه ثابت نیست، این فاصله ها اندکی تغییر می نمایند. هنگامی که زمین از حالت عادی خورشید نزدیکتر و از ماه دورتر است، مقدار ظاهری ماه کوچک تر از مقدار ظاهری خورشید می گردد. اگر در این مواقع گرفتگی رخ دهد، ماه نمی تواند قرص خورشید را به طور کامل بپوشاند. در نتیجه، حلقه درخشانی از نور خورشید دورتادور ماه را فرا می گیرد. این حالت را گرفت حلقه ای می نامند. در گرفت حلقه ای، آسمان همچنان روشن است و تاج خورشیدی نیز دیده نمی گردد.

خورشیدگرفتگی چه ساعتی در ایران آغاز می گردد؟

زمان آغاز کسوف در نقاط مختلف ایران از حوالی 8:45 تا 9:15 صبح متغیر است . اوج گرفت نیز حوالی ساعت 10 تا 10:30 صبح برای نواحی مختلف ایران روی می دهد. بعلاوه حوالی ساعت 11:15 تا 12 ظهر این کسوف در نقاط مختلف کشور به انتها می رسد.

در کدام شهرهای ایران کسوف را ببینیم؟

این خورشید گرفتگی از نوع حلقوی است که در ایران و بسیاری از نقاط دنیا به صورت جزیی دیده می گردد. در تهران، خورشیدگرفتگی در ساعت 9 و 5 دقیقه آغاز می گردد. در ساعت 10 و 16 دقیقه، گرفتگی به بیشترین مقدار خود می رسد و ماه 48 درصد از قرص خورشید را می پوشاند و گرفتگی در ساعت 11 و 38 دقیقه به انتها می رسد.

زمان و حداکثر مقدار پوشیدگی در سایر نقاط ایران با تهران فرق دارد. این مقدار از حداکثر 99 درصد در جنوب شرق تا حداقل 29 درصد در شمال غرب کشور متغیر است. این گرفتگی در آفریقا به جز بخشی از غرب آن، جنوب شرق اروپا و آسیا به صورت جزیی و در بخشی از جمهوری کنگو، سودان جنوبی، اتیوپی، یمن، عربستان سعودی، عمان، پاکستان، شمال هند، جنوب چین، تایوان به صورت حلقوی قابل مشاهده است.

آیا کسوف با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است؟

تماشای کسوف با چشم غیر مسلح، خسارت های جبران ناپذیری به چشم وارد می نماید. ازاین رو، به طور مستقیم و بدون فیلتر ایمن به آفتاب نگاه نکنید و این کار را صرفا با استفاده از عینک های ویژه، تلسکوپ و شیشه های مخصوص جوشکاری انجام دهید.

هرگز در جریان خورشید گرفتگی برای محافظت از چشمان خود از عینک آفتابی، فیلتر های پولاروئید، شیشه دودی، فیلم رنگی، فیلم اشعه ایکس یا فیلتر های چگالی خنثی عکاسی استفاده نکنید.

البته مشاهده آنلاین نیز راه چاره ایمنی برای مشاهده خورشیدگرفتگی است. این گزینه برای آن دسته از افرادی که امکان حضور فیزیکی در محل رویداد را ندارند، گزینه مناسبی است.

با چه ابزاری کسوف را تماشا کنیم؟

برای تماشا این خورشید گرفتگی، با تلسکوپ یا چشمان غیرمسلح، حتما باید از فیلترهای مخصوص استفاده کنید تا به چشمانتان آسیبی نرسد. این فیلترها با قیمتی مقرون به صرفه از فروشگاه های معتبر قابل تهیه هستند. درصورتی که به فیلتر استاندارد دسترسی نداشتید، از روی هم قرار دادن دو فیلتر جوشکاری شماره 9 استفاده کنید.

چطور از کسوف عکاسی کنیم؟

شکار تصاویر زیبا از خورشید گرفتگی موردی است که عکاسان حرفه ای سال ها برای آن وقت صرف نموده و به برترین مکان ها برای ثبت برترین تصاویر سفر می نمایند. این افراد برای ثبت تصاویر گرفتگی از دوربین های قدرتمند که به تلسکوپ ها متصل می شوند برای گرفتن عکس ها استفاده می نمایند. بعلاوه، در زمان تهیه عکس از فیلترهای خورشیدی استفاده می نمایند تا دوربین و چشم هایشان هنگام تهیه عکس آسیب نبیند.

ولی اگر چنین تجهیزاتی در اختیار ندارید، جای نگرانی وجود ندارد؛ زیرا می توانید این کار با تلفن همراه هوشمندتان نیز از کسوف عکاسی کنید، فقط کافی است تا نکته های زیر را رعایت کنید:

• از دوربین گوشی هوشمند خود برای گرفتن تصاویر استفاده کنید.
• برترین مکان را برای تصویربرداری انتخاب کنید.
• گوشی خود را آماده نموده و تنظیمات مورد نظر خود را اعمال کنید.
• مقدار نوردهی یا Exposure را کاهش دهید.
• به دوربین خود یک فیلتر نصب کنید.
• از لنز دوربین به جای بزرگ نمایی تصویر در گوشی استفاده کنید.
• از یک سه پایه برای دوربین خود استفاده کنید.
• از یک برنامه عکاسی هوشمند استفاده کنید.
• عینک مخصوص فراموش نگردد!

گردشگری نجومی چیست؟

گردشگری نجومی یا Astrotourism یکی از زیرشاخه های اکوتوریسم است که مجموعه ای از فعالیت های گردشگری برای رصد آسمان شب و پدیده های نجومی را شامل می گردد. خوشبختانه طی دهه اخیر، در ایران امکانات رصدی قابل ملاحظه ای فراهم شده است که از جمله آن ها می توان به تاسیس رصدگاه ها مانند رصدگاه سه قلعه در نزدیکی بیرجند اشاره نمود. منطقه های مانند کویر مرنجاب، کمپ کویری شهداد و دره ستارگان در جزیره قشم نیز از جمله منطقه ها ایران برای رصد آسمان شب محسوب می شوند. در این راستا، تعدادی از آژانس ها نیز تورهایی در این زمینه برگزار می نمایند.