کسی نمی داند چه تعداد یوز داریم - وبلاگ داستان نویسی

سال گذشته تعداد این گربه سان 40 تا60 قلاده تخمین زده می شد اما سال جاری خبرها بیشتر حول تصادفات مکرر و حمله سگ های ولگرد و مرگ ومیر یوزپلنگ ها می چرخد.

علیرضا جورابچیان، نخستین مدیر پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در گفت وگو با خبرنگاران مسائل یوز آسیایی را سوای مسائل سایر گونه ها نمی داند و می گوید: مشکل اصلی در ارتباط با یوز سوءمدیریت است.

یوزها بدون تردید با مسائلی مانند توسعه دامداری، تخریب زیستگاه، توسعه معادن در زیستگاه، سگ های ولگرد و جاده سازی بی رویه روبرو بوده و هستند و اما همه این موارد با مدیریت صحیح قابل کنترل و اصلاح است. روزگاری در دهه80 از پروژه یوز به عنوان افتخار ملی یاد می شد ولی الان شرایط به گونه ای شده که جز آبروریزی چیزی ندارد. 2سال است که عملا این پروژه متوقف شده است. سازمان باید نسبت به شرایط فعلی جوابگو باشد. همه منابع کشور در حال تخریب است و گونه های جانوری نیز به همین منوال از دست می رود. جالب اینجاست که در هفته دولت به این سازمان جایزه سازمان برتر را هم می دهند.

نخستین اولویت تشکیل سازمان های محیط زیست در جهان، حمایت از حیات وحش است. ماده یک قانون سازمان محیط زیست هم به این موضوع اشاره دارد که این سازمان به خاطر حفاظت و تکثیر جانوران وحشی تشکیل می گردد. برای اجرای این قانون چه نموده ایم؟ پارسال در فصل بهار، پروانه شکار صادر نموده است. نخستین مدیر پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی اضافه کرد:

یوزآسیایی که در دهه70 کسی فکر نمی کرد یک عدد از آن باقی مانده باشد، در دهه80 با اجرای پروژه یوز 100قلاده از آن به جهان معرفی گردید. چه شده است که استانی مثل یزد که بر اساس گزارش های رسمی سازمان روزگاری 50درصد یوزهای ایران در آنجا زندگی می کردند به جایی رسیده که مدیرکل حفاظت محیط زیستش اعلام می نماید 2قلاده یوز بیشتر نداریم؟ آیا این سازمان نباید جوابگو باشد؟ جمعیت حیات وحش ما به کجا رسیده است؟

او تاکید نمود: یوزپلنگ برخلاف چیزی که خیلی ها تصور می نمایند، حیوان بسیار ترسویی است و وقتی امنیت زیستگاهش را از دست رفته ببیند، آنجا را ترک می نماید. هم اکنون کاری صورت نمی گیرد که به طور دقیق بگوییم چند عدد یوز داریم. من با مسئولان زیستگاه ها در ارتباطم و می دانم کاری برای برنامه ریزی پیمایشی و برآورد جمعیت صورت نمی گیرد. هیچ کس استنادی برای آماری که در خصوص یوز می دهد ندارد.

مسئولان فقط حرف از تکثیر می زنند ولی برای چه کسی این گونه را تکثیر می کنید؟ گونه تکثیرشده در اسارت با گونه وحشی در طبیعت فرق می نماید. تکثیر در اسارت به هیچ درد طبیعت نمی خورد. هر اطلاعاتی که در خصوص یوز وجود داشته باشد مربوط به داده های اوایل90 است. چرا مستندات جدیدی ارائه نمی گردد؟ چرا گزارش فاز دوم که 2سال پیش تمام شد به مجامع بین المللی ارائه نمی گردد؟ چرا تعداد زیستگاه های فاز3 رو به کاهش است؟ چرا به جز میاندشت کسی ادعای مشاهده یوز در زیستگاه را ننموده است؟ مادامی که زیستگاه تخریب گردد نمی توان بر احیای گونه امید بست.

وی که بخشی از 35سال زندگی کاری خود را در کویر و کوهستان به دنبال یوز سپری نموده است، می گوید: امکان تکثیر یوزپلنگ و معرفی به حیات وحش با شرایطی که در سازمان حفاظت محیط زیست داریم، صفر است و خرج کردن یک ریال در پروژه تکثیر یوز به نیت احیای گونه در طبیعت، خیانت به بیت المال است. این همه یوز داشتیم، نتوانستیم از آنها نگهداری کنیم، حالا می خواهیم یوز پرورش دهیم برای چه؟ برای باغ وحش ها و کلکسیونرها؟

• گربه سانان در اسارت و طبیعت بسیار متفاوتند

تکثیر گونه های در معرض انقراض و منقرض شده در حیات وحش، جزو پروژه هایی است که اکثر کشورها برای نشان دادن در باغ وحش ها آن را اجرا می نمایند. کوشش سازمان محیط زیست برای تکثیر و زادآوری یوزهای کوشکی و دلبر از آن دست است. ایمان معماریان در گفت وگو با خبرنگاران در خصوص نفع یوزپلنگ تکثیرشده در اسارت برای طبیعت، می گوید: گربه سانان بخشی از توانایی هایشان را از مادرشان در طبیعت یاد می گیرند.

این توانایی ها به آنها یاری می نماید که در طبیعت زنده بمانند. معرفی مجدد یک حیوان از اسارت به طبیعت نیازمند آموزش این مهارت هاست. این کار در ایران به دلیل تخریب زیستگاه ها اصلا کار ساده ای نیست چون مخاطرات موجود در زیستگاه ها، آنها را به سوی انقراض کشانده است. به نظر من، تا زمانی که این خطرات وجود دارد، یوزپلنگی که در اسارت به جهان آمده، حتی اگر مهارت هایی به او آموزش داده گردد، باز هم توانایی زیستن در طبیعت را نخواهد داشت.

تجربه در کشورهایی که زیستگاه های امن تری نسبت به ایران دارند، نشان داده است که کوشش برای بازگرداندن گونه (یوزپلنگ آفریقایی) در اسارت به طبیعت پیروز بوده است. برای یوز آسیایی نیز همین شرایط می تواند صادق باشد. شانس پیروزیت اگر نگوییم صفر است، بسیار کم است. پروژه هایی که سازمان انجام می دهد، صرفا برای حفظ ژن است. اگر بخواهیم یوز ایرانی را محافظت کنیم، برنامه های سازمان به سمت امن کردن زیستگاه و کم کردن خطرات در آنجا باشد.

اگر همه کوششمان را برای تکثیر گونه بگذاریم، ممکن است فقط به جلوگیری از انقراض کامل یاری نموده باشیم و انقراض در طبیعت رخ دهد. وی در خصوص وضعیت یوزپلنگ در کشور می گوید: بدون شک وضعیت یوزها در کشور بد است و می توان گفت که در خطرترین گربه سان جهانست و به انقراض از همه گربه سان ها نزدیک تر است. خیلی از زیستگاه ها در 2سال اخیر تخریب شده و کسی هم در خصوص تعداد یوزها آنالیز ننموده است.

بدون تردید تعداد یوزها بسیار کمتر از گذشته است. با این حال، همه مشاوران پروژه یوزپلنگ ایرانی معتقدند که حفاظت از یوزپلنگ در ایران امکان پذیر است. به همین دلیل همچنان UNDP به ایران یاری می نماید. به گفته او، از آنجایی که تهدیدهای یوزپلنگ در زیستگاهش را می دانیم و همه قابل کنترل است، کارشناسان معتقدند می توان یوز را نجات داد. بخش عمده اهمیت ماجرای انقراض یوز در این است که آیا ما ایرانی ها می خواهیم نخستین کشوری باشیم که بعد از سال ها یک گربه سان در این سرزمین منقرض گردد؟ بخشی از مسائل یوزها در دستان مسئولان است و بخشی نیز در دست مردم. مردم با مدیریت پسماند، جلوگیری از مصرف گرایی بیشتر، عدم غذارسانی به حیوانات بدون صاحب، مدیریت گله ها، کنترل چرای بی رویه و... می توانند به حفظ یوز آسیایی یاری نمایند.